Na dobrostan zwierząt składa się zarówno ich stan fizyczny, jak i emocjonalny, o co zadbać musi każdy hodowca. Oprócz zagwarantowania zwierzętom odpowiednich warunków bytowania, uwzględniających minimalne normy powierzchni dla poszczególnych gatunków, każdy gospodarz musi dać im również odpowiednią opiekę. Obowiązki te narzucone przepisami prawa. Mimo to w wielu przypadkach wymagania te są niewystarczające, aby utrzymać dobrostan zwierząt na wysokim poziomie. W tym celu wprowadzone zostało działanie “Dobrostan zwierząt”. Poprzez wsparcie finansowe ma ono zachęcić rolników do zapewnienia komfortowych warunków w hodowli, które będą na znacznie wyższym poziomie niż ten wymagany w ogólnych przepisach.
Co należy rozumieć poprzez dobrostan zwierząt?
Trudno jest jednoznacznie powiedzieć, czym jest dobrostan zwierząt i tak naprawdę, ilu hodowców, tyle interpretacji tego pojęcia. Najprościej jest uznać, że dobrostan jest wtedy, gdy zwierzę nie posiada żadnych schorzeń czy okaleczeń. Jednak takie rozumienie pojęcia nie uwzględnia jego stanu emocjonalnego, który jest równie ważny, co ten fizyczny. Dobrostan zwierząt można więc uznać za prawidłowy, gdy zwierzęta są w pełni zdrowe, przebywają w odpowiednich warunkach, są dobrze odżywione. Poza tym są w stanie wykazywać pewne naturalne zachowania dla swojego gatunku i poradzić sobie w otaczającym je środowisku.
Zasada “pięciu wolności” zwierząt
Aby zapewnić wysoki poziom dobrostanu zwierząt, należy kierować się zasadą ‘pięciu wolności”. Zgodnie z nimi najważniejsze jest to, aby zwierzęta były:
- wolne od głodu, pragnienia i niedożywienia. Miały stały dostęp do wody pitnej i odpowiedniego pokarmu;
- wolne od dyskomfortu fizycznego i termicznego. Miały się gdzie schronić i wygodnie odpocząć;
- wolne od bólu, urazów i chorób. Dlatego tak ważna jest regularna i odpowiednia profilaktyka oraz w razie problemów – natychmiastowa diagnostyka i rozpoczęcie leczenia;
- wolne od stresu i strachu. Należy wyeliminować lub w miarę możliwości ograniczyć wszelkie czynniki stresogenne;
- zdolne do wyrażania swoich naturalnych zachowań. Jest to niestety najtrudniejsze do zrealizowania. Ze względu na pogodzenie zachowań behawioralnych zwierząt i wymagań z nimi związanych z realizacją założeń technologicznych charakterystycznych dla zwierzęcej produkcji.
Działanie “Dobrostan zwierząt”
Działanie “Dobrostan zwierząt” powstało w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Pierwsze finansowanie dotarło do hodowców w 2020 roku. Szczegółowe zasady przyznawania dofinansowania określa Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 marca 2020 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Dobrostan zwierząt”. Działanie to obejmuje bydło, świnie i owce, ponieważ to te gatunki wymagają zapewnienia szczególnych, wyższych niż minimalne, warunków bytowania. Finansowanie w ramach tego działania ma być zatem rekompensatą dla rolników za poniesienie wyższych kosztów związanych z zapewnieniem dodatkowych warunków związanych z dobrostanem zwierząt. Dopłaty można uzyskać w ramach trzech różnych pakietów (każdy z nich ma kilka wariantów):
- dobrostan świń – dopłaty można uzyskać na zwiększoną powierzchnię w budynkach dla loch i tuczników lub dostęp do wybiegu dla loch i tuczników;
- dobrostan krów – w ramach tego wariantu można starać się o dofinansowanie wypasu krów mlecznych, zwiększonej powierzchni w budynkach czy w ramach dobrostanu krów mamek;
- dobrostan owiec – w tym przypadku można otrzymać dodatkowe finansowanie na zwiększoną powierzchnię.
Dobrostan zwierząt – czy jest możliwy do oceny i dlaczego jest tak ważny?
Określenie obiektywnych metod ustalenia poziomu dobrostanu zwierząt nie jest łatwym zadaniem. Najlepiej jest kierować się obiektywnymi kryteriami takimi jak badania diagnostyczne: laboratoryjne, kliniczne czy badania etologiczne. Dodatkowo wspierać je subiektywną oceną w postaci regularnej obserwacji zwierząt i ich środowiska. Należy przy tym pamiętać, że dobrostan zwierząt nie jest jedynie wymysłem ekologów, a przede wszystkim wpływa na produkowaną żywność. Krowy, którym poprawiają się warunki bytowania, dają lepsze i bogatsze w niektóre składniki odżywcze mleko. Świadomi konsumenci są również skłonni płacić więcej za produkty, jeśli mają pewność, że pochodzą one od “szczęśliwych” zwierząt.