POLISAMIR D3 – pewność higieny w przetwórstwie rybnym

1 lipca 2025

W warunkach, w których ryby i owoce morza trafiają na stoły jako gotowe do spożycia produkty, nawet śladowa obecność Listeria monocytogenes może skutkować kosztownymi wycofaniami i utratą reputacji. Poniższy artykuł pokazuje, jak kwaśny, pianowy preparat POLISAMIR D3 odpowiada na najnowsze wyzwania mikrobiologiczne branży rybnej, zapewniając skuteczne mycie i dezynfekcję przy jednoczesnym poszanowaniu wymagań regulacyjnych oraz audytowych.

Skala problemu Listerii w gotowych wyrobach rybnych

Listeria monocytogenes pozostaje jednym z najgroźniejszych patogenów żywnościowych z uwagi na wysoki odsetek hospitalizacji i śmiertelność do 30%^[1]. Gotowe do spożycia ryby wędzone i marynowane określa się jako żywność podwyższonego ryzyka, ponieważ bakteria potrafi namnażać się już przy 0–4 °C, a więc w typowych temperaturach chłodni^[2]^[3]. W latach 2022–2023 odnotowano wielokrajową epidemię związaną ze skażonym łososiem, która objęła co najmniej pięć państw UE i spowodowała ≥10 zgonów^[4]^[5]. Dane te znajdują odzwierciedlenie w decyzjach prawodawcy: znowelizowane rozporządzenie (EU) 2024/2895 zaostrza kryteria bezpieczeństwa mikrobiologicznego dla Listerii w żywności gotowej^[6].

Wymagania zakładów rybnych wobec środków dezynfekcyjnych

Skuteczność w niskiej temperaturze i strefach wilgotnych (chłodnie, odpływy, wentylacja)^[2]^[7].
Brak korozji wobec aluminium i stali kwasoodpornej – dominujących materiałów linii technologicznych^[8].
Formulacja wolna od QAC (quaternary ammonium compounds), aby uniknąć problemu pozostałości i ograniczeń handlowych^[9].
Integracja mycia i dezynfekcji w jednym kroku dla skrócenia postoju linii produkcyjnej^[8].

POLISAMIR D3 – kluczowe parametry preparatu

Parametr	Wartość
Postać	Klarowna, bezbarwna ciecz
Gęstość przy 20°C	1.16–1.18 g/cm³
pH 1% roztworu	≈1.5
Substancja czynna	N-(3-aminopropyl)-N-dodecylpropane-1,3-diamina 20 g/100 g
Zakres dawek roboczych	4% dla bakterii, 5% dla grzybów
Czas kontaktu	15 minut/20°C
Kompatybilność materiałowa	Bezpieczny dla aluminium i stali kwasoodpornej
Klasyfikacja CLP	Skin Corr. 1B; Eye Dam. 1; STOT RE 2 (nerki)

Mechanizm biobójczy i brak QAC

Substancja czynna należy do grupy wielofunkcyjnych amin z długim łańcuchem alkilowym, które dzięki niskiej wartości pKa działają w środowisku kwaśnym, destabilizując błony komórkowe bakterii i grzybów^[9]. Jednocześnie formulacja całkowicie pozbawiona QAC eliminuje ryzyko niezgodności z coraz częściej kontrolowanymi w zakładach dopuszczalnymi poziomami pozostałości czwartorzędowych soli amoniowych^[9].

Dowody skuteczności wobec Listeria monocytogenes

Praktyczne walidacje w zakładach przetwórstwa rybnego potwierdziły redukcję liczebności Listeria monocytogenes poniżej progu 100 cfu/g wskazanego w Rozporządzeniu (EC) 2073/2005 już po jednorazowym zastosowaniu 4% roztworu pianowego^[8].
Działanie biobójcze obejmuje także drożdże i pleśnie, kluczowe w procesach wędzenia na zimno^[8].
Testy terenowe wykazały utrzymanie efektu higienicznego w miejscach szczególnie problematycznych, takich jak kanały ściekowe i komory powietrzne, gdzie temperatura spada do 2–6 °C ^[7].

Zgodność z regulacjami i audytami

Wymóg prawny / standard	Znaczenie dla branży rybnej	Odpowiedź POLISAMIR D3
Limit Listeria ≤100 cfu/g w RTE fish (EC 2073/2005)	Bezpośredni kryterium bezpieczeństwa żywności	Preparat redukuje bakterie do poziomu nieoznaczalnego w 15 minut
Aktualizacja (EU) 2024/2895 – surowsza kontrola partii	Większa liczba próbek, kary finansowe	Łatwość walidacji procesu dzięki pianowej aplikacji
GFSI/BRCGS – zakaz QAC w obszarach RTE	Ryzyko negatywnej oceny audytu	Formuła bez QAC

Bezpieczeństwo użytkowników i środowiska

POLISAMIR D3 jest sklasyfikowany jako żrący, dlatego wymaga stosowania rękawic i ochrony oczu^[9]. Jednocześnie brak substancji PBT/vPvB, zgodnie z załącznikiem XIII REACH, oznacza ograniczone ryzyko długotrwałej kumulacji w ekosystemie wodnym^[9]. Odpowiedzialne zużycie odpadów zgodnie z kat. UN 3264 zapobiega przedostaniu się koncentratu do ścieków^[9].

Koszty vs. oszczędności – analiza efektywności

Element kosztu	Tradycyjny dwustopniowy proces	POLISAMIR D3 (jednoczesne mycie + dezynfekcja)	Różnica max. (%)
Zużycie wody (l/h)	1,200	650	−45%
Czas przestoju linii (min/cykl)	40	22	−45%
Pobór energii (kWh/cykl)	18	10	−44%

Obliczenia oparte na rzeczywistych pomiarach jednego średniego zakładu wędzenia łososia z pełnym wdrożeniem pianownic wysokociśnieniowych.

Krok po kroku – wdrożenie w zakładzie rybnym:

Ocena ryzyka i mapowanie krytycznych stref: chłodnie, odpływy, centrale wentylacyjne^[7].
Kalibracja systemu pianowego – dysza 6 bar, przepływ 20 l/min.
Przygotowanie roztworu 4% (bakterie) lub 5% (grzyby) w wodzie 20–45 °C^[8].
Naniesienie piany od dołu do góry, aby ograniczyć spływanie.
Utrzymanie powierzchni w stanie zwilżenia przez 15 minut; w razie potrzeby dozwolone do 20 minut dla grzybów^[8].
Spłukanie wodą pitną i pobranie wymazów weryfikacyjnych zgodnie z planem HACCP.
Dokumentacja rezultatów i ewentualna korekta parametrów dla stref o dużym obciążeniu białkiem.

Podsumowanie

W obliczu rosnącej liczby incydentów listeriozy oraz zaostrzonych przepisów UE, branża rybna potrzebuje preparatu, który zagwarantuje higienę w najtrudniejszych warunkach produkcyjnych. Kwaśny, pianowy POLISAMIR D3 spełnia to zadanie, łącząc:

wysoki 20% poziom substancji czynnej zapewniający szybką eliminację Listeria monocytogenes^[9],
skuteczność w chłodniach, odpływach i systemach wentylacyjnych^[7],
brak QAC i zgodność z rygorystycznymi standardami eksportowymi^[9],
realne oszczędności wody, energii i czasu dzięki procesowi „2 w 1”.

W rezultacie POLISAMIR D3 nie tylko podnosi standardy bezpieczeństwa żywności, lecz także przekłada się na wymierne korzyści operacyjne – argument decydujący przy wyborze środka dezynfekcyjnego dla nowoczesnego zakładu rybnego.